برای تولید فرش دستبافت، فراگیری ساخت دار قالی بافی اولین موضوع مهمی است که باید به آن توجه کرد. دار قالی که چارچوبی برای نگهداری فرش در تمام مراحل فرش است انواع مختلفی دارد مانند : دارعمودی،افقی وهوشمند، که هرکدام از آنها در مناطقی از کشور مورد استفاده هستند.
این دارها بسته به نوعی که دارند از قطعات مختلفی مثل : سردار، زیردار، گوه، هاف، کوجی و فندک تشکیل شده اند و برای ساختن و برپایی آنها نکات مهم و مراحلی وجود دارد.
برای آشنایی بیشتر با مطالب ذکرشده با این مقاله همراه باشید.
به پایه ای که تار و پود فرش را نگه می دارد و تا پایان مرحله بافتن و قالی بر روی آن سوار است دار قالی بافی گفته می شود. این پایه ها معمولا به شکل چارچوپ هستند و ازقدیم با چوب ساخته می شوند اما امروزه دارهای فلزی طراحی شده اند که کار با آنها راحت تراست.
بطور کلی دارهای قالی بافی به سه دسته تقسیم می شوند:
۱_ دارافقی :
قدیمی ترین نوع دار قالی که از چوب ساخته می شود و بصورت افقی بر روی زمین قرار میگیرد.
فاصله این دار با زمین حدود ۳۰ سانتیمتر است که باعث می شود هنرمند بر روی زمین بنشیند.
۲- دارعمودی:
این مدل بخاطر نوع ساختارش جای کمتری را اشغال می کند می توان پایه های آن را بالاتر قرار داد تا از نیمکت یا حتی صندلی های طبی برای نشستن استفاده کرد.
۳_ دار مکانیکی هوشمند:
در این مدل به دلیل راحتی در جا به جای تیرها، چله کشی و … به مدت زمان بسیار کمتری برای بافت فرش نیاز است و همچنین آسیبی به هنرمند وارد نمی شود.
این نوع دار در مناطق سنتی تر بصورت ثابت است و در مناطق آذربایجان و ترک نشین بیشتر از نوع دار عمودی تبریزی استفاده می کنند.
قبل از آنکه بخواهیم به سراغ شناخت انواع دار قالی برویم تلاش می کنیم که به بررسی و شناخت اجزا و قسمت های مختلف آن بپردازیم ، مخصوصاً ویژگی هایی که در بین تمام مدل ها ثابت و یکسان می باشد. ما در اینجا اصلی ترین و عام ترین اسامی استفاده شده را برای شما بیان خواهیم کرد:
کنترل و تعیین جنس دار:
ابتدا باید جنس دار را تعیین کنید که اکنون بیشتر از جنس فلز می باشد.
مقاومت سر و زیر دار و راست روها :
نسبت به اندازه فرش و تعداد گره ها مقاومت سر و زیر دار و راست رو ها باید متناسب انتخاب شود.
کنترل قرار گیری تیرک ها :
بعد مقاومت سر و زیر دار و راست روها باید کنترل کنید که تیرک های دار کاملا عمودی و صاف باشند و هیچ گونه لقی نداشته باشند.
تنظیم فاصله ستون ها :
برای آسان شدن پودکشی و داشتن کنترل بر تار و پود فرش، فاصله راست رو های دار شما باید از عرض چله ها ۱۰ تا۱۵ سانت بیشتر باشد.
محل نصب :
سطحی که دار برروی آن برپا می شود بهتر است تا حد ممکن تراز باشد و دار بصورتی نصب شود که نور طبیعی یا مصنوعی از پشت چله ها به بافنده نتابد.
