تهران- ایرنا- تیم مذاکره‌کننده کشورمان خطوط قرمز جمهوری اسلامی ایران را برای غرب روشن کرده است و توافق وین در صورت اتخاذ تصمیم سیاسی آمریکا در دسترس است، اکنون مساله مهم بازگشت آمریکا به برجام و تضمین انتفاع ایران از توافق در تمامی حوزه‌ها است.
به گزارش خبرنگار سیاست خارجی ایرنا، مذاکرات برای لغو تحریم‌ها به مرحله نیمه‌نهایی رسیده است، همه طرف‌های مذاکره‌کننده در انتظار تصمیم سیاسی آمریکا هستند. علی باقری، مذاکره‌کننده ارشد جمهوری اسلامی ایران که شامگاه ۴ اسفند در سفری بسیار کوتاه و به‌منظور برخی مشورت‌ها راهی تهران شده بود، یکشنبه ۸ اسفند با دستور کار مشخص و به منظور پیگیری مذاکرات با هدف حل مشکلات برای حصول توافق عازم وین شد. شورای عالی امنیت ملی در آخرین جلسه خود در روز شنبه با بررسی روند و نتایجی که تاکنون از مذاکرات وین حاصل شده است همواره بر ضرورت تحقق مطالبات قانونی و منطقی ایران که در محدوده خطوط قرمز کشورمان قرار دارد، تاکید کرده است.
سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه روز دوشنبه ۹ اسفند در نشست خبری هفتگی خود با اشاره به سفر علی باقری گفت که شورای عالی امنیت ملی راهبری گفت‌وگوها و مذاکرات را بر عهده دارد و ریاست آن هم با رئیس‌جمهور است؛ لذا سفر عضو ارشد تیم مذاکره کننده کشورمان و جلسات متعددی که با ایشان داشتیم در خصوص موضوعات باقیمانده است. خطیب‌زاده با اعلام خبر تهیه پیش نویس توافق، افزود: پیش‌نویسی از توافق آماده شده است و لازم بود این پیش‌نویس مورد بررسی دقیق قرار بگیرد. برخی موضوعات باقی مانده که دستورالعمل‌های لازم درباره صحبت با طرف‌های مقابل به آقای باقری داده شد.
سخنگوی وزارت خارجه گفت: متأسفانه همچنان طرف‌های غربی و آمریکا در مورد سه موضوع اصلی تصمیم سیاسی خود را نگرفته‌اند، او در بخش دیگری از سخنان خود اشاره کرد: بحث‌هایی درباره موضوعات مربوط به حوزه رفع تحریم‌ها، در حوزه تضامین و در خصوص برخی ادعاهای سیاسی مطرح درباره فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران داشتیم که باید در یک بستر مناسب حل و فصل شود. همه طرف‌ها در وین هستند که در چارچوب منافع مشروع و آشکار خودشان گفت‌وگوها را پیش ببرند.
اتخاذ تصمیم سیاسی، لازمه دستیابی به توافق خوب و فوری
این در حالی است که حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه کشورمان چندی پیش، در سخنرانی خود در کنفرانس امنیتی مونیخ گفت: جمهوری اسلامی ایران در دور جدید مذاکرات، با جدیت، حسن نیت و با ارائه ابتکارات متعدد جهت حصول توافق خوب مشارکت کرده است آن چه در نظر داریم منطقی و عادلانه است لغو همه تحریم ها، راستی آزمایی و ارائه تضمین های ضروری در پایبندی به تعهدات است. او در بخشی از سخنان خود افزود: می خواهم تاکید کنم که ما آمادگی رسیدن به یک توافق خوب را در کوتاهترین زمان ممکن داریم به شرطی که طرف دیگر آماده اتخاذ تصمیمات سیاسی مورد نیاز باشد.
اگر کشورهای غربی در حوزه‌های مطرح شده، تصمیمات نهایی را اتخاذ کنند، توافق در دسترس خواهد بود
هیات ایرانی از ابتدا با در پیش گرفتن سیاستی واقع‌گرایانه و اصول مذاکراتی روشن وارد گفتگوها شد، این اصول بر پایه و در جهت حفظ منافع ملی کشور است. پیش‌ازاین نیز مهمترین چالش دور هشتم مذاکرات رفع تحریم‌ها و دستاوردهای هسته‌ای جمهوری اسلامی به عنوان تضمین مطرح شده بود. در صورتی که کشورهای غربی در حوزه‌های مطرح شده، تصمیمات نهایی را اتخاذ کنند، توافق در دسترس خواهد بود.
دولت سیزدهم و مذاکره‌کنندگانی که نماینده کشورمان در امور بین‌المللی، سیاسی و اقتصادی هستند بر حفظ توان بازگشت‌پذیری سریع دستاوردهای هسته‌ای از طریق حفظ زیرساخت‌ها و توان بالقوه هسته‌ای تاکید دارند. موضوعی که می‌تواند مطمئن‌ترین تضمین یعنی «تضمین ذاتی» توافق احتمالی را ایجاد کند.
مذاکرات به مرحله حساس تصمیم‌گیری‌های دشوار سیاسی رسیده است. ایران از طرف مقابل این انتظار مشروع را دارد تا با در پیش گرفتن رویکرد مسئولانه مذاکرات را پیگیری کند. اگر در چنین شرایطی طرف های غربی کوتاهی کنند، مسئولیت ممانعت از دستیابی به توافق به عهده آنها خواهد بود.
نگرانی‌های مجلس شورای اسلامی
این موضوعات در جلسه غیرعلنی مجلس نیز مطرح شد، روز یکشنبه مجلس شورای اسلامی جلسه‌ای غیرعلنی درباره مذاکرات هسته‌ای برگزار کرد. سید نظام الدین موسوی، سخنگوی هیئت رئیسه مجلس در مورد جزئیات این جلسه گفت: نمایندگان بر لزوم اخذ ضمانت از آمریکایی‌ها در مذاکرات هسته‌ای تاکید کردند. او با بیان اینکه در مذاکرات هسته‌ای در درجه اول باید قانون اقدام راهبردی مصوب مجلس در نظر گرفته شود، افزود: چارچوب مذاکرات باید در همین مسیر باشد. مجلس هم بر این موضوع نظارت می‌کند و ما از مذاکره‌کنندگان در چارچوب منافع ملی حمایت می‌کنیم.
سخنگوی وزارت خارجه با تاکید بر اینکه قانون مجلس، قانون الزام‌آوری است و تلاش شده در متن توافقات، قانون مجلس رعایت شود، گفت: اگر توافقی برقرار شود، هم نمایندگان و هم مردم متن آن را خواهند دید.
به گفته سخنگوی هیئت رئیسه مجلس، محمدباقر قالیباف در این جلسه تاکید کرده که موضوع هسته‌ای برای ما مهم است و از حقوق هسته‌ای خود عدول نمی‌کنیم و هر مذاکره و توافقی باید حقوق هسته‌ای و اقتصادی ما را تضمین کند. این نماینده مجلس افزود: ضمانت‌ها مختلف است، مثلا ضمانت ذاتی، حقوقی، سیاسی و اقتصادی که اگر این ضمانت‌ها وجود نداشته باشد تعهدات ما بی معنی خواهد بود، تعهد همراه با ضمانت است.
سخنگوی وزارت خارجه در سخنان روز دوشنبه در مورد نگرانی نمایندگان مجلس از زیر سوال رفتن طرح اقدام راهبردی در مذاکرات وین گفت: دولت و وزارت امور خارجه، صدای نمایندگان ملت را می‌شنوند و متوجه نگرانی‌های آنها هستیم. آقای امیرعبداللهیان در جلسات کمیسیون و صحن مجلس با نمایندگان گفت‌وگو کرده و تعاملات بسیار خوبی بین دولت و مجلس برقرار است.
خطیب‌زاده اضافه کرد: راهبری مذاکرات بر عهده شورای‌عالی امنیت ملی است که رئیس مجلس شورای اسلامی هم در آن حضور دارد؛ ما از دغدغه نمایندگان به خوبی مطلع هستیم. ما هیچ چیزی بیشتر از تعهدات برجامی نپذیرفتیم و نخواهیم پذیرفت. اطمینان داشته باشید که چیزی کمتر از انتفاع اقتصادی از برجام نمی‌خواهیم. کما اینکه به‌خاطر بدعهدی و خسارت، پایدارتر مذاکرات را پیش می‌بریم.
سخنگوی وزارت خارجه با تاکید بر اینکه قانون مجلس، قانون الزام‌آوری است و تلاش شده در متن توافقات، قانون مجلس رعایت شود، گفت: اگر توافقی برقرار شود، هم نمایندگان و هم مردم متن آن را خواهند دید.
اخذ تضمین‌های معتبر در دستور کار تهران
یکی از مهمترین موضوعات در قواعد حقوق بین‌الملل بحث ضمانت اجرا است. اما حقوق بین‌الملل، به علت نو پا بودن و برخورداری از ضعف‌های ساختاری، از ضمانت اجرای کافی و مقابله با نقض معیارهای بین‌المللی به طور موثر برخوردار نشده است.
پس از توافق موقت ژنو در سال ۲۰۱۵، جمهوری اسلامی ایران با بدعهدی و نقض توافق از سوی طرف امریکایی و اروپایی مواجه شد. در توافق ژنو یکی از تعهدات طرف غربی آزادسازی ماهانه ۷۰۰ میلیون دلار از دارایی‌های ایران در خارج از کشور بود که این امر با بهانه‌های مختلف به سختی امکانپذیر شد. تا مدت زیادی منابع آزاد شده در حساب‌های ایران در کشورهای خاصی بلوکه باقی مانده بود به این بهانه که امریکا مجوز خدمات لازم برای جابه‌جایی و استفاده آنها را صادر نمی‌کرد. چنین بدعهدی‌هایی در دوره ریاست جمهوری باراک اوباما بارها تکرار شد و ثابت کرد که گرفتن تضمین اقتصادی ضرورت دارد.
خروج یکجانبه آمریکا از برجام در دولت دونالد ترامپ نیز نشان داد که آمریکا به توافقات بین‌المللی پایبند نیست و قوانین حقوقی بین‌الملل را زیر پا می‌گذارد. به همین دلیل عزم راسخ و پافشاری تیم مذاکره کننده کشورمان بر ایجاد تضمین‌های ذاتی از طریق حفظ زیرساخت‌ها و توان بالقوه هسته‌ای اهمیت بسیاری دارد علاوه‌براین در غیاب چنین تضمین‌هایی شرکت‌های بین‌المللی حاضر به پذیرفتن ریسک نیستند و از بیم خروج مجدد دولت بعدی آمریکا از برجام منابع اقتصادی و شرکت‌های تجاری خود را به ایران وارد نمی‌کنند و عملا رفع تحریم‌ها انتفاع اقتصادی برای ایران نخواهد داشت.
از طرفی ایران همواره روابط فنی بسیار خوبی را با حفظ بی‌طرفی آژانس داشته است. اما همانگونه که سخنگوی وزارت خارجه اعلام کرد از ماه ها قبل برخی ادعاهای سیاسی درباره فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای جمهوری اسلامی مطرح شده است، برخی کشورها به بهانه همین ادعاها تلاش می‌کنند که آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای را به اتخاذ تصمیمات سیاسی وادار کنند، درحالی که ایران بارها اعلام کرده که آژانس باید از مسائل سیاسی دوری کرده و به مسئولیت اصلی خود یعنی راستی‌آزمایی تعهدات هسته‌ای ایران در چارچوب فنی بپردازد.
اکنون تیم مذاکره کننده کشورمان خطوط قرمز جمهوری اسلامی، منطق، دلیل و چگونگی مرتفع کردن آنها را برای طرف غربی روشن کرده است و ابهامی برای آمریکا و اروپا وجود ندارد. اگر تضمین‌های دقیقی توسط آمریکا ارائه شود و خطوط قرمز ایران و حقوق مشروع کشور و ملت رعایت شود، می‌توان گفت که در نقطه خوبی برای جمع‌بندی توافق قرار داریم.
نقل مطالب با ذکر منبع بلامانع است