خدا دلم هوس آغوشت را کرده

شما جزو کدام دسته از آدم‌ها هستید؟ آنهایی که با دیدن لباس‌های محلی رنگارنگ و متفاوت به وجد می‌آیند یا لباس‌های یک جوری که در بیشتر شهرها و کشورهای دنیا آدم‌ها می‌پوشند را دوست دارید؟ اگر جزو دسته اول هستید این متن برای شماست. می‌خواهیم از لباس‌های رنگارنگ محلی بگوییم. از دامن‌های زنان ایرانی که در هر قومی با توجه به هویت لباس محلی آن قوم، شکل و شمایل خاص خودش را دارد. گاهی به رنگارنگی طیف‌های گوناگون طبیعت و گاهی هم خنثی و ساده هماهنگ با دل‌های بی‌پیرایه مردمان بومی؛ هر کدام در نوع خودش زیبا و معنادار است. اگر متن‌های قبلی را دنبال کرده باشید، پیش از این از انواع چوخا، شلوار محلی و کلاه‌های محلی مردان گفتیم و نگاهی هم به زیورآلات زنان بومی انداختیم. تک تک این اجزا، نشانه‌های هویتی اقوام هستند نشانه‌هایی که اطلاعات و ویژگی‌های مهمی را بیان می‌کنند و حتی گاهی لباس‌ها تاهل و تجرد فرد را نمایش می‌دهند.

البته لباس‌های محلی فقط به ایران محدود نمی‌شود و لباس‌های محلی اروپایی و سایر کشورها هم در نوع خودشان جالب هستند، امّا متاسفانه در گذار به مدرنیته چندان دوام نیاوردند و به فراموشی سپرده شدند.

جومه بختیاری

زنان بختیاری پیراهنی به نام جومه به تن می‌کنند که «جوه» هم نامیده می‌شود. این پیراهن بلندی‌اش به زانو می‌رسد و معمولا دو چاک در اطراف کمر دارد. آستین‌های جومه بلند و مچ‌دار هستند اب بالاتنه و دامن صاف و بدون چین. جومه‌ها هم به صورت چاکدار و هم بدون چاک دوخته می‌شوند.

کژین شوی و قردار شوال سنگسری

کژین شوی پیراهن زنان سنگسری است که از جنس ابریشم درجه دو است و معمولا سرخ رنگ یا سبز مغز پسته‌ای است. پیراهنی نسبتا بلند که سوزن دوزی دارد. این پیراهن به دلیل ارزشی که دارد در فهرست آثار ملی ایران هم به عنوان میراث ناملموس ثبت رسیده است. کژین شوی روی دامنی پوشیده می‌شود که بلندتر است و تقریبا 4 انگشت بالاتر از این دامن قرار می‌گیرد.

دامنی که زیر کژین شوی قرار می‌گیرد، قردار شوال نام دارد. این دامن بلند است و حدودا تا قوزک پای می‌رسد. مدل تیره با نوار دوزی ابریشمی پایین آن، مخصوص زنان متاهل است که در مراسم مختلف مثل عروسی‌ها می‌پوشند و دختران مجرد نمونه گلدار آن را به تن می‌کنند. این دامن از حدود 30 متر پارچه به صورت پرچین تهیه می‌شود. به نواری که پایین دامن دوخته می‌شود هم سرپاره می‌گویند.

لباس بانوان سنگسری به دلیل همین کیفیت و جنس مرغوب پارچه‌ای که دارد و همچنین سوزن‌دوزی‌ها و کارهای دستی که روی آن انجام می‌شود از لباس‌های محلی گران قیمت ایرانی محسوب می‌شود.

شلیته و پیراهن گیلانی

مناطق مختلف گیلان کمی تفاوت در پوشاکشان دارند امّا شبیه به هم هستند. اندازه پیراهن و شلیته معمولا منطقه آنها را مشخص می‌کند؛ مثلا در منطقه ماسال پراهن‌ها کوتاه و تا بالای زانو می‌شود.

دامن‌های کوتاه و پرچین را گرد تومان، شلیته یا کوتاه تومان (تنبان) می‌گویند و دامن‌های بلند و چین‌دار را دراز تومان می‌نامند که معمولا در مرکز و شرق گیلان می‌پوشند.

در غرب گیلان و میان تالشی‌ها به این پیراهن و شلیته‌ها شلار می‌گویند. زنان تالشی گاهی چند شلار روی هم می‌پوشند.

نفنوف و ثوب عرب‌های خوزستانی

پیراهن بانوان عرب در خوزستان هم به سبک خودشان است و از دو جزء نفنوف و ثوب تشکیل شده. نفنوف پیراهن بلند و ساده‌ای است.  مثل سایر نقاط ایران، لباس‌های با رنگ تند مثل قرمز، زرد و نارنجی متعلق به زنان جوان و رنگ‌های تیره مثل قهوه‌ای و سورمه‌ای و سیاه مختص زنان میانسال و پیر است.

لباس توری با آستین‌های پهن به رنگ تیره روی نفنوف، ثوب نامیده می‌شود. ثوب معمولا تیره‌رنگ و گران قیمت است. تا نیمه ساق پا بلند است و آستین‌هایش هم تا مچ دست می‌رسد. این پیراهن توری از پشت گردن گره می‌خورد.

کراس کردی

کراس پیراهن بلند زنان کرد است که دوخت ساده‌ای دارد. دامن کراس گشاد است و پاها را کاملا می‌پوشاند. پارچه کراس معمولا نفیس و بسیار زیباست. اگر سری به بازارهای کردی زده باشید، از رنگارنگی و طرح‌های آن شگفت زده می‌شوید.

سخن آخر

پیراهن و دامن جزء جدایی ناپذیر از پوشاک زنان محلی ایران است و هر منطقه‌ای را که نگاه کنید یا هر دو این اجزاء یا یکی از آنها را در پوشاکشان می‌بینید. آنها پوشاکشان را با زیورآلات مختلف تزیین می‌کنند و عمدتا به دلیل کیفیت و هنری که روی آنها به کار رفته، بسیار گران قیمت هستند مثل لباس‌های محلی بلوچ‌ها که با هنر زیبای سوزن‌دوزی، بسیار گرانقیمت و ارزشمند شده‌اند. علاوه بر مواردی که در متن مطرح شد، هر گوشه ایران را که نگاه کنید، پیراهن و دامن زنانشان از وقار و زیبایی خاصی برخوردار است.

تألیف: لست سکند

منبع: سنگسر نیوز، مهر، همشهری، ایسنا، فارس، ایمنا